Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатының 2022 - 2026 жылдарға арналған тұжырымдамасын бекіту және Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарына өзгерістер енгізу туралы

Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатының 2022 - 2026 жылдарға арналған тұжырымдамасын бекіту және Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарына өзгерістер енгізу туралы
Қазақстан Республикасы Президентінің 2022 жылғы 2 ақпандағы № 802 Жарлығы.
Жариялануға жатады
Президент актілерінің
Республика Үкіметінің
Қазақстан
Қазақстан Республикасы Президентінің 2021 жылғы 13 қыркүйектегі № 659 Жарлығымен бекітілген Мемлекет басшысының 2021 жылғы 1 қыркүйектегі "Халық бірлігі және жүйелі реформалар - ел өркендеуінің берік негізі" Жолдауын іске асыру жөніндегі Жалпыұлттық іс-шаралар жоспарының 88-тармағына сәйкес ҚАУЛЫ ЕТЕМІН:
1. Қоса беріліп отырған бекітілсін:
1)Қазақстан Республикасының 2022 - 2026 жылдарға арналған сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатының тұжырымдамасы (бұдан әрі - тұжырымдама);
2)Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарына енгізілетін өзгерістер.
2. Орталық және жергілікті атқарушы органдарға, Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдарға, сондай-ақ тұжырымдаманы іске асыруға жауапты мүдделі ұйымдарға (келісім бойынша):
1) тұжырымдаманы іске асыру жөнінде шаралар қабылдасын;
2) мемлекеттік жоспарлау жүйесінде белгіленген тәртіппен және мерзімдерде Тұжырымдаманың орындалу барысы туралы ақпарат беруге міндетті.
3. Осы Жарлыққа қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарының күші жойылды деп танылсын.
4. Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі (Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет) осы Жарлықтан туындайтын шараларды қабылдасын.
5. Осы Жарлықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігіне жүктелсін.
6. Осы Жарлық қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.
Президент

Қ. Тоқаев
Бекітілген
Республика Президентінің Жарлығымен
Қазақстан 2022 жылғы 2 ақпандағы
жыл № 802
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат тұжырымдамасы
Қазақстан Республикасының 2022-2026 жылдарға арналған
Мазмұны

1 бөлім. Тұжырымдама Паспорты

2 бөлім. Ағымдағы жағдайды талдау

3 бөлім. Халықаралық тәжірибеге шолу

4 бөлім. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты дамыту пайымы

5-бөлім. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты дамытудың негізгі қағидаттары мен тәсілдері

6 бөлім. Нысаналы индикаторлар және күтілетін нәтижелер

7-бөлім. Тұжырымдаманы іске асыру жөніндегі іс-қимыл жоспары (қосымша)
1 бөлім. Тұжырымдама Паспорты
Атауы Қазақстан Республикасының 2022-2026 жылдарға арналған сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатының тұжырымдамасы
Әзірлеу үшін негіз Қазақстан Республикасы Президентінің тапсырмасы (Мемлекет басшысының 2021 жылғы 1 қыркүйектегі "Халық бірлігі және жүйелі реформалар - ел өркендеуінің берік негізі"атты Қазақстан халқына Жолдауын іске асыру жөніндегі Жалпыұлттық іс-шаралар жоспарының 88-тармағы)
Әзірлеуге жауапты мемлекеттік орган Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі (Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет)
Іске асыруға жауапты мемлекеттік органдар мен ұйымдар мемлекеттік органдар, ведомстволық бағынысты ұйымдар, квазимемлекеттік сектор субъектілері
Іске асыру мерзімі 2022-2026 жылдар
2 бөлім. Ағымдағы жағдайды талдау
2.1. Қол жеткізілген нәтижелер
Қазақстанның сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаты ұлттық тәжірибе мен озық шетелдік тәжірибені ескере отырып, қоғамның сұраныстары негізінде үнемі жетілдіріліп отырады.
Осы бағыттағы дәйекті және кешенді тәсіл Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 26 желтоқсандағы № 986 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының 2015-2025 жылдарға арналған сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегиясын (бұдан әрі - сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегия) іске асыру арқылы қамтамасыз етілді.
"Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы" Заңның қабылдануымен алдын алу және қылмыстық-құқықтық құралдардың ақылға қонымды теңгерімімен сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл шараларының жүйесі құрылды.
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күреске азаматтық қоғам сыбайлас жемқорлыққа қарсы ағарту және оның кез келген көріністеріне "нөлдік" төзімділік атмосферасын құру арқылы белсенді түрде тартылады.
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс - қимыл жөніндегі Тәуелсіз уәкілетті орган-Қазақстан Республикасының Президентіне бағынатын және есеп беретін Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі (Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет) құрылды.
Мемлекеттің сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатының басты бағыттаушысы бола отырып, Агенттік өз қызметінде тиімді алдын алу, ауқымды ағарту, қоғаммен сындарлы әріптестік және қылмыстық-құқықтық шаралар элементтерін біріктіреді.
Жобалық басқарма шеңберінде әрбір мемлекеттік орган үшін сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі үлгілік базалық бағытты енгізу сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметтің үйлестіруші әлеуетін күшейтті.
Мемлекеттік қызметтегі алдын алу шаралары
"Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызметі туралы" жаңа Заңмен мемлекеттік қызметтің "мансаптық" моделіне көшу қамтамасыз етілді, ашық конкурстық іріктеу, құзыреттілік негізінде ілгерілету тетіктері арқылы меритократия қағидаттары енгізілді. Командалық орын ауыстыру үшін жағдайлар қысқартылды, мемлекеттік қызметшілердің тиімділігін бағалау жүйесі түбегейлі қайта қаралды, жұмыс нәтижелеріне байланысты еңбекақы төлеудің жаңа жүйесі сынақтан өткізілді.
Мемлекеттік қызметшілердің Әдеп кодексі қолданылады, жергілікті және орталық мемлекеттік органдарда әдеп жөніндегі уәкілдер институты құрылды. Этика бойынша кеңестер жұмыс істейді.
Мемлекеттік қызметшілерге, Парламент депутаттарына және судьяларға шетелдік банктердегі шоттарды иеленуге жаңа сыбайлас жемқорлыққа қарсы шектеу енгізілді.
Жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адамдарға, сондай-ақ оларға теңестірілген мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адамдарға және олардың отбасы мүшелеріне қызметтік міндеттерін орындауға байланысты сыйлықтар алуға және беруге толық тыйым салу көзделген.
Аталған адамдардың жақын туыстарымен, жұбайларымен және жекжаттарымен бірлескен қызметіне (жұмысына) жол бермеу туралы нормалар күшейтілді. Мемлекеттік лауазымға кандидаттар мемлекеттік ұйымда жұмыс істейтін туыстары туралы хабардар етуге міндетті.
Қаржылық бақылау шаралары жетілдірілді. 2021 жылы мемлекеттік қызметшілер, оларға теңестірілген адамдар, сондай-ақ олардың жұбайлары жалпыға бірдей декларациялау шеңберінде өздерінің барлық активтерін тіркей отырып, "кіру" декларацияларын ұсынды. 2022 жылдан бастап кірістер мен шығыстарды салыстыру жүзеге асырылатын болады.
Әкімдердің қызметін бағалау "сыбайлас жемқорлық деңгейі" нысаналы индикаторымен толықтырылды және сыбайлас жемқорлық индексін өңірлік өлшеу әдістемесі бекітілді.
Соттар мен құқық қорғау органдарында сыбайлас жемқорлықтың алғышарттарын азайту
Судьяларды іріктеу және бағалау жүйесі жетілдірілді. Облыстық және оларға теңестірілген соттарда судьялық әдеп жөніндегі комиссиялар жұмыс істейді, Жоғарғы Сот жанындағы Соттардың қызметін қамтамасыз ету департаментінің соттарында ішкі қауіпсіздік және сыбайлас жемқорлықтың алдын алу бөлімі құрылды.
"Татуластырушы судья" фигурасы енгізілді, бұл соттарға жүктемені үш есе азайтты: істердің жартысына жуығы татуласумен аяқталады, Тараптардың өздері дауды түсінеді, сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін азайтады.
Сот процестері онлайн режимге ауыстырылды. Істерді автоматтандырылған бөлу алгоритмінде айла-шарғы жасау мүмкіндігі жойылды.
Заң үстемдігі қағидатын сөзсіз қолдану мақсатында халықаралық бизнестің азаматтық және коммерциялық дауларын жедел шешу үшін ерекше құқықтық режим шеңберінде жұмыс істейтін "Астана" халықаралық қаржы орталығының Тәуелсіз соты құрылды.
Азаматтардың конституциялық құқықтарын сақтау кепілдіктерін күшейтуге, жазаның бұлтартпастығына және сыбайлас жемқорлықтың алдын алуға бағытталған қылмыстық процестің үш буынды моделі енгізілуде.
Полицияның пенитенциарлық мекемелері мен қызметтік үй-жайларында, сондай-ақ құқық қорғау органдарының барлық жедел-тергеу бөлімшелерінде үздіксіз бейнебақылау енгізіледі.
Күнделікті тәжірибеде сотқа дейінгі тергеп-тексерудің, әкімшілік іс жүргізудің, тексеру субъектілері мен объектілерін есепке алудың электрондық жүйелері, сондай-ақ "Qamqor"ақпараттық сервисі қолданылады.
Құқық қорғау органдарының қызметінде сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін азайту үшін цифрландыруды пайдаланудың жарқын мысалы құқық бұзушылардың лауазымды адамдармен тікелей байланысын болдырмайтын "Сергек" жол қозғалысын бейнебақылау практикасын масштабтау болып табылады.
Құқық қорғау жүйесіне мемлекеттік қызметте қолданылатын рекрутинг стандарттарын енгізу іріктеудің ашықтығын және тиісінше кадрлардың сапасы мен "тазалығын" қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Құқық қорғау органдары қызметкерлерінің сыбайлас жемқорлық үшін қылмыстық жауапкершілігін күшейтумен қатар олардың жалақысын арттыру жөнінде шаралар қабылданды, сондай-ақ жекелеген санаттағы тұрғын үйді жалға алу және сатып алу шығындарының өтемақысы көзделген.
Қоғамдық бақылауды кеңейту, мемлекеттік органдардың ашықтығын қамтамасыз ету
Қазақстанда бірқатар үкіметтік емес ұйымдар ұсынған қоғамдық бақылау күшейтілді.
Ұлттық алдын алу тетігі, қоғамдық бақылау комиссиялары белсенді жұмыс істеуде. Қазақстан Республикасы Президентінің жанынан ұлттық қоғамдық сенім кеңесі құрылды.
"Халық үніне құлақ асатын мемлекет" тұжырымдамасы шеңберінде азаматтық қоғамды шешім қабылдау үдерістеріне тарту үшін тиімді институционалдық-құқықтық негіз қалыптастырылды.
"Қоғамдық кеңестер туралы"Заңға өзгерістер енгізу арқылы қоғамдық кеңестердің құқықтық мәртебесі кеңейтілді.
Қоғамдық бақылауды енгізу процесінде саяси партиялар маңызды рөл атқарады. "Nur Otan" партиясы 2025 жылға дейін Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл Бағдарламасын қабылдады, сондай-ақ бірқатар сыбайлас жемқорлыққа қарсы бастамалар "өзгерістер жолы: барлығына лайықты өмір!".
Жұртшылық өкілдерінен тұратын арнайы мониторингтік топ Сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегияның іске асырылуын бағалауды қамтамасыз етті.